Co to jest smog? Definicja, powstawanie, szkodliwość, zapobieganie

Opublikowano: 01.12.2023Autor: Małgorzata JasklowskaDrukujUdostępnij

Co to jest smog - definicja, rodzaje, przyczyny powstawania i skutki

Definicja smogu - co to jest smog

Po raz pierwszy smog zdefiniowano w 1905 roku, w Wielkiej Brytanii, jako coś pomiędzy dymem a mgłą, czyli zjawisko gromadzenia się nad wielkimi miastami zanieczyszczonego powietrza składającego się z produktów spalania. Obecnie definicja smogu mówi o kombinacji chemicznych, biologicznych i fizycznych zanieczyszczeń powietrza. Smog można obserwować jako rodzaj mgły unoszącej się nad miastem.

W wyniku powstawania smogu w powietrzu unoszą się następujące substancje:

• pyły zawieszone, które zawierają m.in. wielopierścieniowe węglowodory aromatyczne (WWA) i metale ciężkie
• gazy: tlenki azotu, dwutlenek siarki, ozon i tlenek węgla.

Przyczyny smogu są różne, lecz zjawisko to występuje wskutek gromadzenia się w powietrzu szkodliwych substancji pochodzących głównie ze spalania. Ze względu na przyczynę podzielono smog na poszczególne rodzaje.

Rodzaje smogu:

• Smog londyński - powstaje od listopada do stycznia, w wyniku spalania paliw używanych do ogrzewania. Skład smogu londyńskiego:
  • dwutlenek siarki,
  • tlenki azotu,
  • tlenki węgla,
  • sadza,
  • trudno opadające pyły.
• Smog typu Los Angeles - powstaje w miesiącach letnich i tworzy się ze spalin samochodowych. Skład jego jest skomplikowany, gdyż pierwotne efekty spalin jak: tlenki węgla, tlenki azotu i węglowodory ulegają reakcjom chemicznym i zmieniają się w takie związki jak:
  • azotan nadtlenku acetylu,
  • aldehydy,
  • ozon.

Spotykamy się również z pojęciem elektrosmogu lub smogu elektromagnetycznego. Pojęcie to oznacza nagromadzenie się fal elektromagnetycznych pochodzących z TV, telefonów komórkowych, wi-fi, instalacji alarmowej, stacji bazowych telefonii komórkowej oraz innych urządzeń emitujących promieniowanie elektromagnetyczne. Trwają badania naukowe na temat wpływu tych fal na zdrowie człowieka, jednak do tej pory nie potwierdzono słuszności hipotezy o ich szkodliwym działaniu.

Co powoduje powstawanie smogu w Polsce - przyczyny i skutki

W Polsce nie jesteśmy wolni od smogu. Według Światowej Organizacji Zdrowia miasta w Polsce charakteryzują się bardzo złym stanem powietrza. Do najbardziej zanieczyszczonych miast należą Żywiec, Radomsko i Nowa Ruda. W zanieczyszczeniu powietrza przodują miasta Śląska i Wielkopolski, generalnie południowy-zachód kraju. Spośród dużych miast najbardziej zanieczyszczony jest Kraków. W Polsce mamy do czynienia głównie ze smogiem londyńskim, który powstaje zimą w wyniku spalania różnych substancji w celach grzewczych.

Jedną z przyczyn emitowania do powietrza szkodliwych substancji jest przemysł i transport. Jednak w Polsce za zjawisko powstawania smogu odpowiedzialne są głównie gospodarstwa domowe, które używają starych pieców do opalania. Przyczyną są nie tylko instalacje grzewcze starego typu, które korzystają z paliwa złej jakości, lecz także spalanie śmieci przez osoby prywatne. Sprawdź także ten artykuł: Jak powstaje smog? Wyjaśniamy fakty i rozwiewamy mity.

Co powoduje smog i jak się przed nim chronić

Jakie są następstwa smogu

Następstwa smogu są przede wszystkim zdrowotne. Smog sprawia, że gorzej się oddycha. Jednak długotrwałe wystawienie na smog może powodować groźne choroby, takie jak:

• alergie i astma,
• obniżenie odporności organizmu,
• choroby krążenia i serca,
• nowotwory,
• niewydolność oddechowa.

Długotrwałe wdychanie zanieczyszczonego powietrza powoduje zapalenie błony śluzowej pokrywającej drzewo oskrzelowe. Wskutek tego dochodzi do obniżenia obronności układu oddechowego. Kolejnym następstwem jest łatwiejsze wnikanie bakterii i patogenów z powietrzem. Pyły i związki chemiczne, występujące w smogu, mogą być przyczyną alergii. Ponadto wydłużają czas trwania przeziębienia. Zanieczyszczenia mogą również uszkadzać nabłonek naczyń krwionośnych, co z kolei może prowadzić do takich chorób jak: miażdżyca naczyń, choroba wieńcowa, zawał serca lub udar mózgu.

Smog ma również wpływ na glebę i prowadzi do jej zanieczyszczenia. W wyniku smogu do gleby dostają się rakotwórcze wielopierścieniowe węglowodory aromatyczne (WWA), które zarażają samą glebę oraz rosnące na niej rośliny. Tak skażoną glebę zaleca się nie przeznaczać nawet na wypas zwierząt. Szkodliwe substancje przenikają do roślin i żywiących się nimi zwierząt, np. do jajek od kur z wolnego wybiegu. Dlatego też ze skutkami smogu mamy do czynienia także jedząc skażone rośliny i produkty zwierzęce.

Zwalczanie smogu w miastach

Ilość smogu w powietrzu jest zmienna. Dlatego też stan powietrza jest badany na podstawie ilości aerozoli atmosferycznych znajdujących się w powietrzu. Na podstawie tego tworzone są mapy zanieczyszczenia powietrza w Polsce, które można znaleźć na stronie Głównego Inspektoratu Ochrony Środowiska. Można również zakupić własny miernik zanieczyszczenia powietrza, który używa się wewnątrz lub na zewnątrz mieszkania.

Jak się samemu chronić przed smogiem. Warto sprawdzać wiadomości o stanie powietrza i ograniczać wychodzenie wtedy, gdy stan powietrza jest zły. Warto również ograniczyć przemieszczania się po głównych ulicach miasta, gdzie ruch jest największy, a co za tym idzie, największy smog. Lepiej poruszać się mniejszymi ulicami. Sposobem na smog są również maseczki ochronne, które posiadają filtr chroniący przed cząsteczkami zanieczyszczeń większymi niż 0,3 µm. Jednak maseczka nie ochroni przed bardzo małymi cząsteczkami, ponadto sama maseczka utrudnia oddychanie. Warto dodatkowo zadbać o prawidłową dietę oraz suplementację pomagającą zneutralizować zanieczyszczenia powietrza. Dobrze jest przyjmować suplementy: witaminy A, C i E oraz selen.