Jaka jest temperatura topnienia złota i srebra? Wyjaśniamy

Opublikowano: 01.12.2023Autor: Ludwika WykurzDrukujUdostępnij

W jakim celu topi się srebro i złoto?

Topienie oraz przetapianie złota i srebra może być częścią procesu przygotowania surowca lub sposobem na przerobienie już istniejących ozdób czy resztek kruszcu.

Złoto i srebro pozyskuje się w naturze najczęściej metodami górniczymi. Oba pierwiastki wydobywa się w postaci rud. Następnie wyodrębnia się je z rudy za pomocą procesów mechanicznych i chemicznych. Na przykład rudy złota są mielone w specjalnych młynach. Kolejnym krokiem jest wytrącanie z nich chemicznie lub przez elektrolizę złota i przetapianie w sztaby.

Zjawisko takie jak topnienie kruszców jest wykorzystywane przez jubilerów do wyrobu ozdób. Czyste złoto, choć bardzo cenne, jest zbyt miękkie, żeby wykorzystywać je do tworzenia trwałych kształtów. Dlatego topi się je i dodaje domieszki innych pierwiastków.

Poza tym możliwe jest pozyskanie resztek srebrnych i złotych z odpadów elektronicznych czy podczas obrabiania metalu przy wyrobie biżuterii. Resztki te można przetopić i ponownie wykorzystać do wyrabiania ozdób.

Zwykle pytając o to, jaka jest temperatura topnienia złota i srebra mamy na myśli te dwa ostatnie procesy.

Jaka jest temperatura topnienia złota i srebra

Dokładna temperatura topnienia metali szlachetnych zależy oczywiście od metalu. Zależy też od tego, czy jest to czysty pierwiastek, czy z domieszką. Na początek odpowiemy na pytanie, jaka jest temperatura topnienia złota i srebra w czystej postaci.

Temperatura topnienia czystego złota jest bardzo wysoka, wynosi aż 1064,18 °C. Podobnie jest ze srebrem. Dokładna temperatura jego topnienia wynosi 961,78°C. W obu przypadkach są to temperatury trudne do uzyskania w warunkach domowych. Dodatkowo przerabianie srebra i złota wymaga odpowiednich narzędzi i środków chemicznych. Mimo to zorganizowanie domowego warsztatu nie jest niemożliwe.

W zależności od tego, jaka jest próba srebra i złota zmienia się dokładna temperatura ich topnienia. Ogólna zasada jest taka, że im więcej domieszek tym niższa temperatura, chociaż to zależy od dodanego metalu. Na przykład ceniona w jubilerstwie próba srebra 925 (92% czystego srebra plus zanieczyszczenia) topi się w około 889 stopniach. Jeżeli zawartość srebra nie przekroczy 90%, to powinno się ją przetapiać w mniej niż 770 stopniach.

Żeby prawidłowo przetapiać metale szlachetne, trzeba wiedzieć nie tylko, jaka jest temperatura topnienia złota i srebra, ale jakie są techniki przetapiania. Zwłaszcza jeżeli zamierzamy dodawać do nich domieszki innych metali. Ponieważ różne mają różną temperaturę topnienia, to dodaje się je w pewnej kolejności. Na przykład stapiając złoto ze srebrem i miedzią, najpierw dodajemy te pierwsze, a domieszkę miedzi nieco później. Taka wiedza nie wystarcza, żeby przygotować dobre stopy tych metali. Daje jednak pojęcie o całym procesie. Jeżeli ktoś chce się zagłębić w techniki samego przetapiania, trzeba wiedzieć dokładnie, w ilu stopniach topią się różne metale oraz jak ze sobą reagują. Jeśli szukasz więcej ciekawostek, sprawdź także zebrane w tym miejscu artykuły na temat złota.

Próba a wartość metali szlachetnych

Zaczynając swoją przygodę z metalami szlachetnymi, możemy być trochę zagubieni w tematyce prób i ich wartości.

Złoto jest miękkim metalem. Łatwo poddaje się obróbce, ale tworzenie ozdób z czystego złota jest niepraktyczne. Dlatego dodaje się do niego trochę innych metali. Najczęściej jest to miedź lub srebro. Dodawanie różnych pierwiastków wpływa też na kolor stopu, co można wykorzystać w zdobnictwie.

Od tego, ile jest czystego złota w stopie, będzie zależało jego oznaczenie. Jeżeli weźmiemy popularną próbę 585, to będzie oznaczało, że znajduje się w niej 58,50% czystego złota. Jest to nadal cenne złoto, ale trwałe. Nie trudno zgadnąć, że liczba w zapisie próby oznacza procentową zawartość złota do jednego miejsca po przecinku. 960 to stop z 96% złota plus innych metali, a 417 zawiera 41,7% złota.

Zapis próbek srebra działa dokładnie na tej samej zasadzie. Tylko wartość jest inna. Srebro nie potrzebuje aż tak dużo domieszek, jak złoto, żeby być trwałe. Dlatego częściej spotkamy się z wyższymi wartościami prób srebra np. 925.

Słyszeliście pewnie, że złoto 585 jest 14-karatowe, a 750 18-karatowe. Co to właściwie oznacza? Jest to stare określenie, które mówi o zawartości złota w próbce, mierzonej w skali od 1 do 24. Złoto 24-karatowe oznacza 100% zawartość tego kruszcu w próbce. W rzeczywistości uzyskanie jej jest niemożliwe, dlatego 24-karatowym określa się próbę o ok. 99,9% zawartości złota.

Nie powinny nas też zbić z tropu określenia pierwsza, czwarta czy piąta próba. To oficjalnie przyjęta w Polsce terminologia probiercza. Używa się w niej skali od 0 („stuprocentowe” złoto) do 6 (8-karatowe, czyli próbka o zawartości 33,30% złota). Oto tabela wyjaśniająca poszczególne oznaczenia.

Przetapianie srebra i złota wymaga trochę nakładów. Jest jednak możliwe przeprowadzanie go w warunkach domowych. Trzeba tylko rozumieć jak postępować z tymi metalami i domieszkami innych metali.