Boże narodzenie

Chrześcijańscy teologowie od dawna nie mają wątpliwości. To Wielkanoc jest najważniejszym świętem w kalendarzu liturgicznym. Jednakże dla wielu wiernych to Boże Narodzenie ma szczególne znaczenie. Wiąże się z niepowtarzalnym, rodzinnym klimatem. Dlatego jest tak chętnie obchodzone. Warto, więc poznać najważniejsze informacje na jego temat. Historię, znaczenie i zwyczaje opisujemy w tym i kilku innych artykułach.

Podstawowe informacje o Bożym Narodzeniu

W tradycji chrześcijańskiej występuje wiele świąt. W tym artykule skupiamy się na jednym z najważniejszych. Mamy na myśli Boże Narodzenie. To stała uroczystość liturgiczna przypadająca na dzień 25 grudnia. W Kościele katolickim jest świętem nakazanym upamiętniającym narodziny Jezusa Chrystusa.  Oznacza to, że wszyscy wierni są zobowiązani do uczestnictwa w mszy odprawianej z tej okazji. Co ważne, Narodzenie Pańskie celebrują inne odłamy chrześcijaństwa. Tradycja jest obecna w Kościołach Wschodnich, grekokatolickich i prawosławnych. Równie ważne miejsce zajmuje w obrzędach protestanckich.

W niektórych Kościołach chrześcijańskich, w tym w Polsce, obchody Bożego narodzenia rozpoczynają się 24 grudnia. Odbywa się wtedy Wigilia, postna uroczysta kolacja. Kolejny dzień to właściwa uroczystość. Natomiast 26 grudnia jest drugim dniem świąt. Trzeba przy tym wiedzieć, że nie we wszystkich odłamach chrześcijaństwa daty świętowania się pokrywają. W Kościołach wschodnich stosowany jest kalendarz juliański. Zaznaczony w nim dzień 25 grudnia to w położeniu na(używany przez katolików) kalendarz gregoriański 7 stycznia. W tym obrzędzie również występuje Wigilia odbywająca się 6 stycznia.

W części wspólnot protestanckich Boże Narodzenie obchodzi się w tym samym terminie. Tradycje można uznać za podobne do katolickich. Jednakże większy nacisk jest kładziony na osobiste przeżywanie świąt. Należy tu dodać, że protestantyzm występuje w kilku odmianach. I tak na przykład anglikanie, głównie Brytyjczycy, nie praktykują Wigilii. Przygotowania do obchodów rozpoczynają już końcem listopada. Samo święto zaczyna się rankiem 25 grudnia. Tymczasem luteranie zasiadają do niepostnej kolacji wigilijnej. Przedtem, 13 grudnia celebrują Dzień Świętej Łucji. Teraz odpowiemy na pytanie, dlaczego akurat 25 grudnia?

Historia Bożego Narodzenia

Dlaczego w tradycji chrześcijańskiej interesujące nas święto obchodzimy 25 grudnia? Odpowiedź należy zacząć od tego, że dokładna data narodzin Jezusa Chrystusa nie jest znana. Od wieków badacze spierali się w tej kwestii i nadal tak jest. Obecnie jednak przyjmuje się, że Jezus przyszedł na świat pomiędzy 8 a 2 rokiem p. n. e. Zagadką nadal pozostaje, którego dnia i miesiąca do tego doszło. Uwzględniano już 6 stycznia, 25 lub 28 marca, 18 lub 19 kwietnia, 20 maja. Pierwsza z wymienionych dat prawdopodobnie była świętem. Dlaczego zatem wybrano właśnie 25 grudnia? Pierwsze kroki na drodze prowadzącej do tego zaczęto stawiać w III lub na początku IV wieku.

Pierwsze, pisemne wzmianki o obchodach Bożego Narodzenia pochodzą z 354 roku. Znajdują się w kalendarzu liturgicznym wskazującym datę 25 grudnia, jako dzień narodzin Chrystusa. Dokument zredagowano przeszło 20 lat wcześniej, co sugeruje, że święto było już obchodzone. Natomiast sam termin prawdopodobnie wybrano z uwagi na symbolikę. Chrześcijanie nie znając dokładnej daty urodzin Zbawiciela postawili na dzień bliski przesileniu zimowemu. Po nim dni stawały się dłuższe, co symbolizowało zwycięstwo światła na ciemnością. Tak jak i pokonanie grzechu przez prawość. Jednakże nie jest to jedyny powód.

Koniec grudnia dla przedchrześcijańskich kultur był bardzo ważnym okresem. Data 25 grudnia to słowiański pierwszy dzień nowego roku. Obchodzono wtedy tak zwane Godowe Święta. Dla starożytnych ludów irańskich ten dzień był świętem solarnej bogini Mitry. W antycznym Rzymie między 17 grudnia a 6 stycznia celebrowano Saturnalia. Pod koniec cesarstwa 25 grudnia obchodzono Dzień Narodzin Niezwyciężonego Słońca. Dlatego właśnie władze chrześcijańskie ustaliły, że Jezus naradził się tego dnia. Miała być to przeciwwaga dla pogańskich świąt. Historia Bożego Narodzenia jest ciekawa, w związku z tym rozwijamy ją na naszej stronie.

Jak świętujemy Narodzenie Pańskie?

Pisząc o Bożym Narodzeniu nie można pominąć praktykowanych zwyczajów. Opiszemy jest za przykład biorąc katolickie tradycje. Naturalnie pierwszą z nich jest wspominana już Wigilia. To uroczysta kolacja, do której rodzina zasiada po pojawieniu się na niebie pierwszej gwiazdy. Symbolizującej gwiazdę prowadzącą Trzech Króli do stajenki. Przed posiłkiem domownicy dzielą się opłatkiem i składają sobie życzenia. Na stole zazwyczaj znajduje się 12 potraw. Choć to zależy od regionalnych tradycji. W Polsce ważne jest pozostawienie jednego wolnego nakrycia dla niespodziewanego gościa.

W kościołach rzymskokatolickich po Wigilii odbywają się uroczyste msze zwane Pasterkami. Odprawiane przeważnie późnym wieczorem lub o północy. Upamiętniają oczekiwanie pasterzy na narodziny Zbawiciela. Ważny jest także 26 grudnia. Drugi dzień świąt obchodzony na pamiątkę św. Szczepana. Był to pierwszy męczennik, który poniósł śmierć za wiarę chrześcijańską. Boże Narodzenie kojarzy się także z wieloma innymi symbolami. Nierzadko pochodzącymi z innych krajów. Dlatego, że obchodzenie świąt jest mocno zakorzenione w kulturze masowej. Swym zasięgiem obejmującej cały świat. Nic, więc dziwnego, że obyczaje się przenikają.

Powszechnie znanym symbolem jest choinka. Znajduje się w każdym domu, w którym obchodzimy Narodzenie Pańskie. Drzewko jest obwieszane przeróżnymi ozdobami. Tradycja jej przystrajania ma przedchrześcijański rodowód. Zatem zaczęto to praktykować bardzo dawno temu. W kulturze anglosaskiej pod dachem wieszana jest również jemioła. Kolejnym znanym elementem jest postać Świętego Mikołaja przynoszącego prezenty. W Polsce narodziny Zbawiciela świętujemy śpiewając kolędy. To naturalnie tylko kilka świątecznych zwyczajów. Więcej na ten temat można dowiedzieć się w serii artykułów opublikowanych na naszej stronie.