Jak napisać rozprawkę? Przedstawiamy poradnik praktyczny

Czym jest rozprawka

Rozprawka z polskiego – definicja

Rozprawka jest to forma wypowiedzi pisemnej. Tego typu pracę pisze się według bardzo ścisłych reguł. Myśl o rozprawce jak o pracy naukowej. Masz okazję dobrze uzasadnić tezy na dany temat i wyrazić własne przekonania. Musisz to jednak zrobić prawidłowo, żeby teza naprawdę została potwierdzona (lub obalona), a praca zaliczona.

Rozprawka składa się z następujących części:

• Wstęp – tu wprowadzamy temat kilkoma zdaniami, stawiamy tezę lub hipotezę (dokładne wyjaśnienie znajdziesz niżej), którą będziemy badać w rozwinięciu.
• Rozwinięcie – to miejsce na rozwinięcie stawianej tezy, przedstawienie argumentów, które ją popierają i kontrargumentów. W tej części pracy masz najwięcej miejsca do wyrażenia własnych myśli. Dobrze jest pochwalić się też jak największą znajomością lektur z polskiego. Oczywiście pod warunkiem, że pasują do tematu.
• Zakończenie – tu formułujemy wnioski, jakie nasunęły się po zbadaniu argumentów i kontrargumentów. Na koniec decydujemy, czy tezę udało się podtrzymać. W przypadku hipotezy na końcu formułujemy tezę, która potwierdza lub obala hipotezę.

Teraz powiedzmy sobie kilka słów o tezach i hipotezach. Teza jest mocnym stanowiskiem tzn. masz jakieś konkretne zdanie na temat i postarasz się je udowodnić w rozwinięciu. Hipoteza jest natomiast poszukiwaniem stanowiska. Wydaje ci się, że wiesz jaka powinna być odpowiedź na pytanie, ale tak naprawdę musisz zbadać źródła i spróbować odpowiedzieć i rozwiać wątpliwości dopiero w zakończeniu.

Jak napisać rozprawkę na poziomie liceum? Przede wszystkim nie może być za krótka. Co najmniej po pięć zdań na wstęp i zakończenie. Powinieneś wiedzieć co chcesz powiedzieć, znać lektury, które przerabialiście w klasie i poprawnie je interpretować. Rozprawka to taka rozgrzewka do pisania prac naukowych. Liczy się zarówno wiedza jak i własne zdanie. Warto zadbać też o tzw. konstrukcję. Każdą część rozprawki i każdą nową myśl zaczynamy od akapitu. To też jest punktowane podczas sprawdzania pracy, więc warto pamiętać o konstrukcji.

Podziel pracę na etapy

Kiedy mamy pisać na czas, stres może sprawić, że zapomnimy wszystko czego się nauczyliśmy. Żeby wiedzieć jak zacząć warto podzielić pracę na etapy. Pomogą one uspokoić umysł i skonstruować dobrą rozprawkę. Oto proponowane etapy pracy:

1. Zastanów się czy rozumiesz temat
2. Czy zgadzasz się z postawioną tezą?
3. Na podstawie własnego zdania (zgadzasz się z tezą lub nie) dobieraj przykłady literackie. Pomyśl o kilku argumentach i kontrargumentach. Dobierz do nich przykłady.
4. Ułóż hierarchię ważności – od najważniejszych argumentów do mniej ważnych i od najważniejszych kontrargumentów do mniej ważnych
5. Napisz plan logiczny na brudno
6. Zacznij pisać według wyznaczonych zasad tworzenia rozprawki.

Działając według tych lub podobnych etapów wbrew pozorom zyskujesz dużo czasu. Masz większą szansę prawidłowo dobrać przykłady i argumenty. Poza tym lepiej się pisze, kiedy dokładnie wiemy, co i jak chcemy powiedzieć. Jeśli szukasz więcej porad, sprawdź także ten artykuł, jak napisać ogłoszenie krok po kroku.

Jak prawidłowo formułować myśli w rozprawce

Rozprawka z polskiego w liceum powinna zawierać pewne sformułowania. Tutaj podamy tylko kilka przykładów. Jeżeli chcesz poznać więcej, to bez problemu znajdziesz je w internecie. Poprawnie sformułowania pozwolą zachować rozprawkę na poziomie jakiego wymaga się w szkole średniej. Jednocześnie nie będziesz musiał zajmować głowy niepotrzebnym wymyślaniem takich formułek i zastanawiać jak napisać rozprawkę.

We wstępie musisz odnieść się do zadanego tematu. Jeżeli temat dotyczy jakiegoś terminu np. władza, miłość itp. to dobrze jest zacząć od definicji słowa. Przydadzą się takie sformułowania jak:

• Zacznę od zastanowienia się nad znaczeniem słowa....
• Proponuję najpierw rozważyć, czym jest...

Pisząc pracę maturalną można też zacząć od rozważenia problemu:

• Postaram się rozważyć moje refleksje na temat...
• Problem, o którym chcę pisać...

Czasami temat pracy jest bardziej otwarty i sformułowanie tezy zależy od ciebie. Możesz wtedy użyć zwrotów:

• W mojej pracy pragnę uzasadnić następującą tezę...
• Moja teza brzmi...

W niektórych przypadkach napisanie dobrej pracy wymaga dodania okoliczności historycznych lub odniesienia się do twojej wiedzy np. na temat przytoczonej lektury:

• Cytat przytoczony w temacie pochodzi z klasycznego dzieła jakim jest... (np. „Pan Tadeusz” Adama Mickiewicza)
• We wstępie zarysuję okoliczności powstania tego dzieła...
• Przytoczone w temacie dzieła stanowią ważną część klasyki narodowej...

Rozprawka może być też odpowiedzią na pytanie zadane w temacie:

• Odpowiedź na pytanie zawarte w temacie brzmi...
• Postaram się odpowiedzieć na pytanie zawarte w temacie w oparciu o wybrane dzieła... (np. polskich autorów epoki pozytywizmu)

Można też zacząć od zgodzenia lub niezgodzenia się z postawioną tezą. Na przykład:

• Będę starał się bronić tezy, iż...
• Nie sposób nie zgodzić się z tezą, iż...
• Nie mogę się zgodzić z opinią, że...

Sekret, jak napisać rozprawkę, którą będzie się dobrze czytać, leży też w budowaniu hierarchii ważności. Tutaj używaj zdań, które wprowadzą porządek do toku rozumowania:

• Po pierwsze… Po drugie… Po trzecie…
• Moje rozważania chciałbym zacząć od.... następnie przejdę do...

Poprawnie będzie też rozwinąć myśl używając sformułowań, które przepchną dalej zaczęty temat np.:

• Z drugiej strony...
• Poza tym...
• Nie należy zapominać też…

W rozprawce warto pisać co jakiś czas parę sformułowań podkreślających, że masz własną opinię na dany temat:

• Sądzę, że...
• Według mnie...
• Moim zdaniem...

Dobrą praktyką jest również napisanie kilku zdań przywołujących przeciwną opinię:

• Niektórzy mogą mieć inne zdanie i twierdzić, że...
• Są też tezy przeciwne...

Jeżeli chcesz dodać jakąś myśl od siebie, to dobrze zrobić to w formie dygresji:

• W tym miejscu pozwolę sobie na dygresję...
• Odbiegając na chwilę od głównego wątku...

Prawidłowo jest zaznaczać wnioski, które wynikają z przytoczonych argumentów:

• Z tego wynika wniosek...
• Wniosek z tego taki, że...
• Reasumując...

Kiedy pisze się zakończenie oto jak poprawnie nawiązać do przedstawionych tez i argumentów:

• Przytoczone przeze mnie argumenty świadczą o tym, że...
• Podsumowując dotychczasowe rozważania...
• Myślę, że udało mi się przekonać, że...

Mając powyższe wiadomości wiesz już prawie wszystko na temat jak napisać rozprawkę maturalną. Poniżej przyjrzymy się jeszcze czterem odmianom rozprawki. Dzięki temu będziesz mógł wybrać w jaki sposób najlepiej pisać na dany temat.

Jak napisać rozprawkę – typy rozprawek

Rozprawka dedukcyjna

Nie zawsze mówi się o tym na lekcjach w liceum czy w technikum, ale rozprawka może być zbudowana na różne sposoby. Znajomość tych sposobów na logiczne rozważanie tematu może podwyższyć twoją ocenę na maturze z polskiego.

W rozprawce dedukcyjnej trzeba zacząć od tezy, co do której jesteśmy dobrze przekonani. Dalsza praca to udowodnienie na przykładach, że teza była słuszna. Mając jasną tezę można łatwo rozwinąć temat i zakończyć go precyzyjnie, niemal jak działanie matematyczne. Wniosek jest po prostu potwierdzeniem, że udowodniliśmy początkowe założenie.

Tego typu rozprawka jest łatwa do ułożenia, niczym instrukcja jak ustawić antenę satelitarną. Nie ma znaczenia czy zgadzamy się z tezą w temacie czy nie. Jeżeli jesteś równie pewny, że się nie zgadzasz, to po prostu stawiasz tezę przeciwną niż zadana.

Rozprawka indukcyjna

W rozprawce indukcyjnej stawia się hipotezę. Jeżeli decydujesz się pisać taką rozprawkę, to musisz mieć większe wyczucie tematu. Żeby była to praca na poziomie musisz dobrze znać lektury, do których się odwołasz. Jak napisać rozprawkę z hipotezą? Stawiamy tezę roboczą, którą będziemy się starali udowodnić. Rozprawka z hipotezą może się zacząć od zdania „Odpowiedź na tak postawione pytanie nie jest prosta” albo „Temat nie sugeruje jednoznacznej odpowiedzi”. Warto pamiętać o tym, że raczej nie powinno to być pierwsze zdanie w pracy. Poprawnie skonstruowany wstęp zaczyna się od zdania wprowadzającego np. „Temat ... przewija się w literaturze przez wszystkie epoki”.

Pracę należy zakończyć tezą, która wynika z przedstawionych argumentów. Podsumowując temat najlepiej odwołać się do postawionej hipotezy i odpowiedzieć, czy została ona potwierdzona. Można użyć zdania np.: „Przytoczone argumenty wskazują na to, że założenie.... jest słuszne” albo „Przedstawione argumenty dają podstawy by sądzić, że...”.