Pasteryzacja mleka – co to jest i dlaczego warto ją robić?

Pasteryzacja mleka - co warto wiedzieć

Na czym polega pasteryzacja mleka?

Pasteryzacja jest procesem podgrzewania mleka w temperaturze między 75 a 90 stopni (ok. 15 sekund). Ten proces przyczynia się do całkowitej eliminacji aktywnych drobnoustrojów, gdyż w temperaturze pasteryzacji drobnoustroje w mleku giną. Jak wiadomo, metoda ta nigdy nie jest skuteczna w 100 % – ogrzewanie mleka wysoką temperaturą powoduje, iż termin ważności nie jest zbyt długi (jak np. mleka sklepowego). Właśnie z tego powodu trzeba przetrzymywać je w lodówce i wypić maksymalnie w ciągu dwóch dób po otwarciu.

Innym powszechnie znanym procesem, jaki wykorzystywany jest zwłaszcza w przetwórstwie mlecznym, jest homogenizacja mleka – dzięki niej na powierzchni mleka nie pojawi się… śmietanka. Proces ten (podobnie jak pasteryzacja) zmienia strukturę mleka.

Rodzaje pasteryzacji i mleka

1. Mleko niepasteryzowane – czyli mleko surowe. To mleko pochodzące od krowy lub mleko kozie. Zawiera naturalne organizmy oraz bakterie. Jest dobre dla dziecka, chociaż pasteryzacja mleka matki jest dziś coraz bardziej cenionym procesem niż podawanie niemowlęciu surowego mleka.
2. Mleko homogenizowane – mleko o poprawionym walorze smakowym poprzez proces, jakim jest homogenizacja mleka. Takie mleko poddaje się procesowi utrwalania.
3. Mleko mikrofiltrowane – tutaj wykorzystuje się proces delikatnej pasteryzacji – temperatura pasteryzacji mleka krowiego to wówczas poniżej 74 st. C. A może zainteresują cię także zebrane w tym miejscu artykuły na temat domowych sposobów?
4. Mleko pasteryzowane – szybkie ogrzanie do temperatury ok. 75 st. C, a następnie szybkie... ochłodzenie. W niskiej temperaturze ginie większość bakterii, jakie posiada mleko niepasteryzowane. Ostatnio coraz bardziej popularna staje się również pasteryzacja mleka matki, co ma być szczególnie bezpieczne dla dziecka.
5. Mleko UHT – jest to mleko, gdzie temperatura pasteryzacji mleka krowiego jest wysoka (ok. 150 st. C) i szybka. Niszczą się drobnoustroje, a produkt zamyka się w kartonach. Poprzez proces następuje także interakcja między laktozą a białkiem, co zmniejsza ich przyswajalność przez organizm.

Pasteryzowanie mleka – jak to zrobić?

Pasteryzacja mleka w domu

Jak wiadomo, proces pasteryzacji likwiduje nawet 99% żywych bakterii. Dzięki niemu można uzyskać świeży produkt o wydłużonej przydatności do spożycia. Poszczególne rodzaje pasteryzacji różnią się przede wszystkim temperaturą podgrzewana mleka. Jak pasteryzować mleko w domu?

1. Kuchenka gazowa albo elektryczna – wystarczy podgrzać mleko w garnku i mieszać, uważając na temperaturę. Kiedy temperatura pasteryzacji osiągnie 72 st. C, poczekaj 15 sekund i wyłącz kuchenkę.
2. Mikrofalówka – to rzadziej stosowany sposób, bo ciężko w niej zachować jednolitą temperaturę mleka. Po osiągnięciu 74 st. C powinno się wyłączyć urządzenie.
3. Kąpiel wodna – najlepszy sposób na to, aby podgrzać mleko równomiernie. Zagotuj wodę w dużym pojemniku, a później włóż do niego mniejszy pojemnik z mlekiem. Mieszaj je i ogrzej do temperatury ok. 72 st. C. Utrzymaj mleko przez 15 sekund i wyjmij pojemnik.

Możesz zastosować dowolną z metod. Należy pamiętać o jednej, ważnej zasadzie – często mieszaj mleko! Kiedy już skończysz je ogrzewać, musisz szybko je… schłodzić. Wszystko po to, aby nie zdążyły namnożyć się w mleku bakterie. Włóż garnek ze spasteryzowanym mlekiem, np. do miski wypełnionej zimną wodą. Stale mieszaj i zadbaj, aby mleko schłodziło się w niskiej temperaturze, a ogólna jego temperatura spadła do ok. 21 st. C.

Mleko UHT a pasteryzowane

Mleko UHT jest mlekiem sterylizowanym pod wpływem bardzo wysokiej temperatury (nawet do 150 st. C). Takie mleko trzeba błyskawicznie schłodzić, najlepiej do temperatury pokojowej. Dzięki temu procesowi usuwa się bakterie z mleka (np. salmonellę czy gronkowca). UHT jest nieco „biedniejsze” od pasteryzowanego, ponieważ w procesie ogrzewania traci m.in. witaminy z grupy B, witaminę C i cenny (zwłaszcza dla kobiet w ciąży) kwas foliowy.