Święto zmarłych

Początek listopada to szczególny czas w życiu chrześcijan. Dlatego, że co roku pierwszego i drugiego dnia tego miesiąca celebrowane są dwa ważne święta. Jednym z nich jest Uroczystość Wszystkich Świętych. Natomiast po niej obchodzony jest Dzień Zaduszny. Oba święta są ze sobą tematycznie powiązane. Oba opisujemy w dalszej części artykułu, choć więcej miejsca poświęciliśmy drugiej ze wspomnianych uroczystości. Przedstawiamy jej historię i wyjaśniamy znaczenie.

Święto Zmarłych – podstawowe informacje

Każdego roku, 2 listopada w kościele rzymskokatolickim obchodzony jest Dzień Zaduszny. Ta uroczystość jest także znana, jako Zaduszki lub Święto Zmarłych. To dzień, który chrześcijanie spędzają na wspominaniu wszystkich wiernych zmarłych. Modlą się za dusze pokutujące w czyśćcu za grzechy. W świątyniach odprawiane są tak zwane wypominki. Nabożeństwa w intencji zbawienia pokutujących. W świątecznym dniu rodziny odwiedzają groby swoich bliskich. Przynoszą ozdoby, jakie jak kwiaty i znicze będące symbolami pamięci. Warto wiedzieć, że uroczystości o podobnym znaczeniu występują też w innych kulturach.

W Chinach obchodzone jest święto o nazwie Qingmingjie. Natomiast w Meksyku i Ameryce Centralnej występuje Día de Muertos. Latynoski Dzień Zmarłych przybiera formę wesołej zabawy. Wyznawcy prawosławia zmarłych wspominają w tak zwaną rodzicielską sobotę. Warto przy tym widzieć, że w ich kalendarzu liturgicznym są też inne dni wyznaczone na modlitwę za zmarłych. Tymczasem Żydzi wspominają bliskich, którzy odeszli w rocznicę ich śmierci. Widać, zatem, że uroczystości poświęcone zmarłym pojawiają się w wielu kulturach. Choć różnią się zwyczajami przyświeca im ta sama idea.

Katolickie Zaduszki są ściśle powiązane z innym, ważnym świętem. Chodzi tu oczywiście o Uroczystość Wszystkich Świętych odbywającą się dzień wcześniej, 1 listopada. Jest obchodzona od IX wieku naszej ery. Obecnie jest to dzień wolny od pracy. Wspomina się w nim wszystkie osoby kanonizowane i beatyfikowane, czyli uznane za święte. Ponadto katolicy czczą zmarłych, którzy osiągnęli zbawienie i dostali się do nieba. Uroczystość Wszystkich Świętych jest wyrazem wiary w obcowanie świętych i powszechne powołanie do świętości. Więcej informacji na temat tego święta można znaleźć na naszej stronie.

Zaduszki i ich historia

Chrześcijańskie Święto Zmarłych zostało zapoczątkowane we wczesnym średniowieczu. Precyzując, doszło do tego w 998 roku. Odilon, opat klasztoru benedyktynów zarządził modlitwy za dusze wszystkich zmarłych. To właśnie od wyznaczył na to datę 2 listopada. Wcześniej mnisi modlili się tylko za dusze współbraci, którzy odeszli. Zaduszki ustanowiono w jeszcze jednym celu. To święto miało być alternatywą dla pogańskich obrzędów. Organizowanych przez Germanów, Celtów czy też zachodnich Słowian. W IX wieku były jeszcze chętnie praktykowane. Kiedy zaczęto obchodzić Zaduszki w innych krajach?

Jako pierwsi, Święto Zmarłych obchodzili benedyktyni. Ten zwyczaj wraz z datą przejęły od nich inne zgromadzenia. Przede wszystkim byli to cystersi i kartuzi. W polskich klasztorach cysterskich święto wprowadzono w XII wieku. Zostało to odnotowane w kalendarzu opactwa w Lądzie. Zaduszki dotarły także do Anglii, Francji, Niemiec i Włoch. Nadal jednak były celebrowane wyłącznie w klasztorach. Tu pojawia się istotne pytanie. Kiedy obchody rozpowszechniły się wśród osób świeckich? Oficjalnie doszło do tego dopiero w 1311 roku. Wtedy, decyzją Stolicy Apostolskiej, Święto Zmarłych wprowadzono do kalendarza liturgicznego.

W całej Polsce zaduszki zaczęto świętować w XV wieku. Do XIX stulecia wiązało się z tym wiele ludowych obrzędów. Wierzono na przykład, że dusze zmarłych lubią wracać do miejsc, w których żyły. Dlatego też w wysprzątanych domach zostawiano otwarte drzwi. Domownicy ustawiali na stołach jadło dla zmarłych. Jednocześnie bardzo bano się dusz potępionych. Warto tu dodać, że ludowe tradycje zaduszkowe zainspirowały Adama Mickiewicza do napisania „Dziadów”. Rozszerzenie informacji o historii Dnia Zadusznego można znaleźć na naszej stronie. Tu natomiast do opisania pozostało przygotowanie do świętowania.

Porządki przed świętem zmarłych

Przedstawiliśmy już zarys historii święta. Znane jest też jego znaczenie. Czas, więc zająć się tematem bezpośrednio związanym z obchodami. Mamy na myśli przygotowanie do zaduszek. Zanim na groby trafią stroiki, wieńce czy wazony z kwiatami, przed bliskimi zmarłych jest sporo pracy. Trzeba, bowiem zabrać się za porządki na cmentarzu. I nie chodzi tu tylko o posprzątanie ścieżek dookoła pomnika. Należy umyć sam nagrobek. To, z jakich akcesoriów i środków czyszczących się korzysta zależy od rodzaju użytego materiału. Popularne lastryko świetnie myje się wodą z sodą oczyszczoną lub zwykłym płynem do naczyń.

Do czyszczenia grobu z granitu najlepiej nadaje się miękka ściereczka i gąbka. Jeśli zaś chodzi o środki myjące to dobrze działa mieszanka wody z octem. Naturalnie można też zaopatrzyć się w zestaw ścierek do tego rodzaju kamienia. Na każdym cmentarzu znajdują się pomniki marmurowe oraz wykonywane z piaskowca. Pierwsze z wymienionych doczyszcza się wodą utlenioną, sodą oczyszczoną lub też płynem do naczyń. Natomiast do usuwania zabrudzeń z piaskowca najlepiej użyć specjalnego preparatu dostępnego w sklepach. Powyższe porady to naturalnie tylko wstęp. Temat poruszony w tym akapicie rozwijamy na naszej stronie.

Gdy porządkowanie grobów i przestrzeni wokół nich dobiegnie końca można przejść do dekoracji. Pierwszą z podstawowych propozycji są znicze. Występujące w wielu interesujących odmianach. Wraz z nimi chętnie kupowane są wazony, w których umieszcza się kwiaty cięte. Na pomnikach układane są także wieńce i stroiki. W klasycznej wersji wykonywane z pomocą żywych roślin. Można też jednak postawić na sztuczne kwiaty i gałązki. Jedne i drugie dostępne są w sklepach. Nie każdemu jednak przypadną do gustu. W takiej sytuacji polecamy samodzielnie stworzyć stroik. O tym jak tego dokonać i jakie znicze wybrać piszemy w innych naszych artykułach.